Wetenswaardigheden over de overgang

 logoHoe kunnen wij ons optimaal voorbereiden op de “overgang” ?

September 2011


In dit nummer:

  • Wetenswaardigheden over de overgang
  • Hoe kunnen wij ons optimaal voorbereiden op de “overgang” ?
  • Cursusaanbod 2011

Beste mensen,

Het is al weer een poos geleden dat de laatste nieuwsbrief uitkwam. Er is veel gebeurd in deze maanden. Ten eerste ben ik lid van de SRBAG geworden. Dit heeft voor vele van mijn cliënten een groot voordeel:. Ben je aanvullend verzekerd, dan gaat nu ook de Friesland verzekering mijn consulten en behandelingen vergoeden.Ten tweede ben ik voorzitter van de Kneipp-Bond Nederland geworden. Ik kan me hierdoor veel meer inzetten voor de hydrotherapie. Ik geef inmiddels aan de academies in Hilversum en in Meppel Hydrotherapielessen. Mijn bijscholingen in dit vak heb ik in januari al in Bad Wörishofen afgerond en kon deze in verschillende vastenkuren, die ik in maart, april en mei begeleid heb, in praktijk brengen. Tijdens een van deze kuren werd ik met de blijde boodschap verrast, dat ik eind november voor het eerst grootmoeder word. Dit bericht heeft in mij heel veel los gemaakt. Je wordt je ineens bewust van de leeftijdsperiode waarin je zit. Je hoort nu bij de oudere generatie. Dat dit niet alleen te maken heeft met het feit dat er een kleinkind op komst is, maar ook met lichamelijke veranderingen die er (zeker bij vrouwen) gaande zijn, was mij al enkele maanden duidelijk. De zogenaamde overgangsklachten hebben ook bij mij zo nu en dan hun uitwerking gehad. Ik kan me wel gelukkig prijzen, dat dit in bijzonder geringe mate gebeurd is. Heeft dat nu met mijn leefstijl te maken? Vaak hoor ik van anderen, dat zij er heel veel last van hebben.

Dit feit vond ik belangrijk genoeg om hier wat onderzoek naar te gaan doen. Daarom wil ik deze nieuwsbrief wijden aan: De Overgang.

Wetenswaardigheden over de Overgang

Over de overgang worden veel verhalen verteld. De meest uiteenlopende symptomen schijnen hierbij te horen. Toch hoeft de overgang helemaal niet tot klachten te leiden. Uit epidemiologisch onderzoek blijkt dat de impact van de menopauze niet overal in de wereld even groot is. Frappant om te noemen is, dat vrouwen uit minder geïndustrialiseerde samenlevingen niet of nauwelijks symptomen vertonen.
Helaas heerst in onze maatschappij de overtuiging, dat de overgang niet klachtenvrij kan verlopen.
Er worden veelal symptomen genoemd als:

  • Opvliegers
  • Hartkloppingen
  • Uitdrogen van de vagina
  • Toename van de opslag van triglyceriden in de vetcellen
  • Toename van het lichaamsgewicht
  • Verminderde libido
  • Stemmingswisselingen (depressie, prikkelbaarheid)
  • Dunner worden van hoofdhaar, wat meer gezichtsbeharing
  • Vermoeidheid
  • Artritis-achtige pijn
  • Osteoporose
  • Afname van de spiermassa
  • Toename van hart- en vaatziekten
  • Verschillende kankervormen, die minder vaak of juist vaker voorkomen
  • Minder goed functioneren van het afweersysteem

Deze nieuwsbrief zal duidelijk maken op welke manier vrouwen zelf invloed uit kunnen oefenen op de manier, zoals zij door de overgangsperiode willen komen.

Wat is eigenlijk “de overgang”?

overgangJe kunt je de overgang voorstellen als een verhuizing naar Engeland op een klein bootje. Je staat in Calais aan de kust en je weet dat je het Kanaal gaat oversteken. De tocht, kan afhankelijk van bepaalde factoren, heel rustig of heel stormachtig verlopen.

Als je eenmaal in Dover bent beland is niets meer zoals het was. Je moet op een heel andere manier gaan leven.

Je moet wennen aan een nieuwe taal, aan andere

 verkeersregels en aan een andere mentaliteit. Elke keer als je weer in je oude patroon vervalt, zul je onmiddellijk merken, dat dit niet meer kan. Je kunt in Engeland niet meer rechts gaan rijden en alleen maar Nederlands praten, ook al wil je het nog zo graag. Maar als je je goed hebt voorbereid op deze tocht en bepaalde regels in acht hebt genomen, zal je leven daar na een korte inlevingsperiode weer rustig gaan verlopen.

Zo moeten we ons ook de overgang voorstellen.

Wat speelt zich tijdens een cyclus in het vrouwelijk lichaam af?

diagramheelTijdens de vruchtbare periode worden in de eierstokken hormonen aangemaakt, die onze cyclus handhaven. In de eerste fase van de menstruatiecyclus wordt oestrogeen geproduceerd, dat voor de opbouw van het
baarmoederslijmvlies en een verhoging van een ander hormoon, LH, zorgt. In die periode rijpt ook een follikel met daarin een eicel. Als de LH spiegel te hoog wordt vindt de eisprong plaats. Hierna verandert het follikel in het gele lichaam, dat dan progesteron aanmaakt. In de tweede fase van de cyclus vindt dus een verhoging van de progesteronspiegel plaats, waardoor LH afgeremd wordt en de oestrogeen spiegel daalt. Als de eicel niet bevrucht wordt verschrompelt het gele lichaam en daarmee ook de productie van progesteron. Een snelle verlaging van oestrogeen en progesteron veroorzaakt de afstoting van het baarmoederslijmvlies: menstruatie.

Op een bepaalde leeftijd gaan de eierstokken steeds minder oestrogeen en progesteron aanmaken en de vrouw komt langzaam in de overgang. Een van de natuur gewenste en bewust ingeleide toestand.

De eerste verschijnselen van deze verandering kunnen al lang voor de menopauze optreden. Tussen 35 en 45 neemt de productie van geslachtshormonen af en de menstruele

cyclus kan zich verkorten tot 21 dagen. De progesteronen nemen in verhouding tot de oestrogenen af en premenstruele klachten zoals pijnlijke borsten, ophoping van vocht, stemmingswisselingen kunnen verergeren. De menstruatie kan heviger verlopen met bloedstolsels, pijn en hoofdpijn. Een teveel aan oestrogenen bevordert dat een overschot aan voeding, welke niet verbrand wordt zich als vetweefsel afzet in het lichaam.

Enkele jaren later neemt ook de oestrogeenproductie af, waardoor het tot onregelmatige menstruatie of het helemaal uitblijven ervan komt.

Van menopauze spreken wij al de vrouw meer als een jaar niet meer gemenstrueerd heeft. Als de menstruatie helemaal gestopt is zijn er nog steeds oestrogenen aanwezig, omdat de bijnieren verder steroïden uitstoten die uit het vetweefsel van ons lichaam oestrogenen wint.

Hoe kunnen wij ons optimaal voorbereiden op de “overgang” ?
1. Psyche / Levensordening:

a. Mijn eigen instelling tegenover “de overgang”

Waarom wordt het einde van de menstruatie eigenlijk als bedreiging ervaren? Deze angsten hebben hun oorsprong in onze maatschappij die de menopauze met

veroudering en alle nadelen hiervan verbindt. Buiten dat speelt hierbij nog de invloed van de schoolmedici en de farmaceutische industrie een grote rol. Werd vroeger de overgang lange jaren in het openbaar dood gezwegen, worden we tegenwoordig overspoeld met waarschuwingen over de uitwerking van de hormonale omschakeling. Voor sommige van deze klachten bestaat in vele talen helemaal geen woord, want de menopauze wordt bij deze volkeren niet als voorbode van gezondheidsproblemen maar als een heel natuurlijk proces gezien.

Wat we ons voor ogen moeten houden is, dat de overgang eigenlijk alleen maar het verlies van het “kunnen baren” is. Niet meer en niet minder.

Gelukkig heeft de natuur dit systeem ingebouwd, want het zou niet goed zijn om nog kinderen op de wereld te zetten, die we vanwege de leeftijd niet meer op zouden kunnen voeden.

In onze maatschappij worden wij vrouwen vaak gedefinieerd in samenhang met onze vruchtbaarheid. Vrouwen in de menopauze hebben de drempel tot de ouderdom overschreden, terwijl het ouder worden bij mannen meestal met een “tweede lente” in verbinding wordt gebracht.

Kunnen wij vrouwen alleen succesvol zijn als wij mooi en jong zijn en berust onze attractiviteit alleen op onze vruchtbaarheid? Waarom zijn de licht grijze slapen bij een man van voordeel, terwijl wij onze eerste grijze haren met een haarspoeling moeten verbergen? Vaak valt deze periode ook nog samen met het feit dat de kinderen hun ouderlijk huis verlaten. Voor vele vrouwen is daarmee hun levenstaak verloren gegaan.

Uit epidemiologisch onderzoek blijkt dat de impact van de menopauze niet overal in de wereld even groot is. De verandering van een vruchtbare vrouw in een niet vruchtbare vrouw wordt in elke cultuur anders ervaren. Zeker in culturen waar oudere en oude mensen met respect behandeld worden is het ouder worden een natuurlijk proces dat tot nieuwe hoogtepunten in het leven leidt. Hier wordt deze “overgang” als een transformatie van vruchtbare tot “wijze” vrouw gezien.

Gelukkig zijn er ook bij ons steeds meer vrouwen die op oudere leeftijd nog steeds actief zijn en nieuwe dingen voor zichzelf ontdekken. Juist als de kinderen de deur uit zijn en zij niet meer zo intensief met het gezin bezig moeten zijn hebben zij de mogelijkheid meer tijd en gedachten aan zichzelf te wijden en de eigen gezondheid op de voorgrond te stellen.

b. Vermeiden van stress

Een tweede factor die we door een bewustere levensordening kunnen beïnvloeden is de invloed van stress. Stress veroorzaakt een hormonale verschuiving en een verminderde activiteit van ontstekingsremmende cytokinen en verhoogde activiteit van ontstekingsbevorderende cytokinen. De biologische prioriteit tijdens stress situaties ligt in de aanmaak van cortisol en prolactine en niet meer in de aanmaak van geslachtshormonen (DHEA, progesteron, testosteron en estradiol.)

2. Fytotherapie

Vele van de bovengenoemde klachten kunnen middels geneeskrachtige planten beïnvloed en behandeld worden.

Wanneer welk middel?

Symptoom Fytotherapeutisch middel
Vrouwen tussen 35-45 met verminderde
progesteronproductie en/of vrouwen met
verminderde oestrogeenproductie
Menstruatie zelden en/of heel sterk
Monnikenpeper
Monnikenpeper
Duizendblad
Parelkruid
Vrouwenmantel
Sarsaparilla
Framboos
Zwarte bes
Yam
Artisjok
Pijnlijke borsten Berk
Zeepkruid
Veel bloedverlies tijdens menstruatie Citrus limonum
Cisteroos
Opvliegers Akkerhoningklaver
Salie
Italiaanse cipres
Meidoorn
Droge slijmvliezen Homeopathie:
Bryonia
Lycopodium
Belladonna
Cantharis
Sulfur
Natrium muriaticum
Plantago
Stuwingen in het onderlijf, gespannen borsten en
hoofdpijn
Toverhazelaar
Paardenkastanje
Paardenbloem
Artisjok
Rozemarijn
Kurkuma
Guldenroede
Heermoes
Berk
Zeepkruid
Melisse
Nervositeit, slapeloosheid en psychische
veranderingen
Bachbloesemtherapie:moeite met overgangWalnut
HoneysuckleDepressiesWild Rose
Larch
Mustard
Gorse
Gentian
Cherry plum Woede
Impatiens Prikkelbaarheid AngstMimulus
Aspen
Red chestnut
Rock rose
Fytotherapie:
Melisse
Salie
Haver
Hop
Passiflora
Valeriaan
Lavendel
Brandnetel
Osteoporose Fytotherapie:
Heermoes
Gewrichtspijnen Fytotherapie: Zwarte bes
Moerasspirea
Berk

3. Voeding

Wat kunnen wij verder nog doen, om ons zo goed mogelijk op de overgang voor te bereiden?

Hier valt geen eenduidig antwoord op te geven, want het is een multifactoraal probleem. In ieder geval moeten vrouwen die te dik zijn, te weinig bioflavonïden tot zich nemen, de pil gebruiken, zelden of niet zwanger worden, te veel suikers en “slechte koolhydraten” eten en voeding uit plasticverpakkingen nuttigen, erover nadenken, hoe zij op een ander leefpatroon kunnen omswitchen.

Bij zwaarlijvigheid moet je bedenken dat oestrogenen niet alleen in de eierstokken aangemaakt worden, maar ook in de placenta, de bijnieren en ook in vetcellen. Hoe meer lichaamsvet hoe meer oestrogenen.

Sommige zwaarlijvige vrouwen produceren na de menopauze meer oestrogenen dan slanke vrouwen voor de overgang.

Een verhoogde oestrogeenspiegel veroorzaakt weer een toename van vetweefsel.

Alle oestrogenen worden door SHBG (sexual hormon binding globuline) via het bloed vervoerd. Zolang ze gebonden zijn aan SHBG zijn ze niet biologisch actief. Te weinig SHBG zorgt voor veel vrije (en biologisch actieve) hormonen.

Isoflavonoïden (o.a. in vlinderbloemigen, soja, gerst, lijnzaad, kool, rode klaver en sojakiemen) en lignanen (o.a. in lijnzaad) doen de synthese van SHBG toenemen.

Door een te hoge suikerconsumptie verhoogt de bloedsuikerspiegel, die wederom een toename van IGF (insuline like growth factor ) en insuline veroorzaakt. Een hoge

insulinespiegel stimuleert het vetweefsel ook tot aanmaak van oestrogenen.

Door de constant verhoogde insulinespiegel treedt insulineresistentie op, waardoor bepaalde stoffen (BCAA’s) meer uit de voeding worden opgenomen, die invloed hebben op de triptofaan en tyrosine spiegel. Door de lage waardes van deze twee stoffen komt de serotonine en dopamine aanmaak in de problemen, waardoor depressies en slapeloosheid kunnen optreden. Dus kort om de bocht: hoge suikerconsumptie- meer last van depressies en slapeloosheid.

Hoe lager de insulinegevoeligheid des te hoger de insulineproductie. Insuline remt aromatase (omzettingsenzymen), waardoor hormonen niet meer (terug) omgezet kunnen worden, waardoor de disbalans nog vergroot wordt.

Alles wat invloed heeft op de insulineproductie heeft effect op prolactine en IGF. Een te hoge IGF spiegel wordt in verband gebracht met borstkankercelwoekeringen.

Hoge prolactinespiegels worden in verband gebracht met een Parkinson-achtig beeld. Daar prolactine gebonden wordt aan dopamine en dit verminderd aanwezig is door te hoge BCAA’s kunnen behalve een parkinson-achtigbeeld ook volgende symptomen optreden:

  • PMS
  • depressie
  • inslaap en doorslaapstoornissen
  • verlaagde pijndrempel en stresstolerantie
  • initiatief armoede
  • huidveranderingen b.v. eczeem
  • verlaagde libido
  • vertraagde wondgenezing
  • uitdroging van slijmvliezen
  • concentratieverlies
  • osteoporose
  • immuunpauze (het immuunsysteem reageert niet, totdat je vakantie hebt)

Beide stoffen (prolactine en IGF) veroorzaken wederom een activatie van PIT 1, een stof die cellen tot groei aanzet, wat op zich gewenst is, alleen niet een overgrow, zeg, gezwellen. (Er bestaat geen kanker zonder verhoogde PIT expressie!)

De enige stof die een verhoogd PIT tegen kan gaan is vitamine D, dus veel bewegen in de buitenlucht, de zon.

Een verlaging van de insulinespiegel bereiken wij, door:

  • aanpassing van de voeding
  • nuchter te bewegen
  • vitamine A, D en DHA
  • zink
  • kaneel
  • fenegriek

Nog een factor die onder het thema voeding te benoemen valt: de stofwisseling verloopt na het 35ste levensjaar langzamer, wat betekent dat we veel minder voeding voor dezelfde arbeid nodig hebben. Vanaf een zekere leeftijd gaat ook de functie van lever en galblaas achteruit. De lever heeft naast haar taak om het lichaam te ontgiften ook nog de taak hormonen af te bouwen. Als onze voeding te zwaar te verteren is en wij buiten dat ook nog te veel andere belastende stoffen zoals alcohol, sigaretten, medicijnen, drugs e.a. opnemen, kan dit teveel worden voor de lever, en zal zij de hormonen maar moeilijk kunnen afbreken. De vrouw “vergiftigt” zich aan haar eigen hormonen en haar klachten verergeren.

Dat betekent dat de overgang niet de beste periode is om met strenge diëten te vermageren omdat de eierstokken heel sterk op een ontoereikende voeding (zeker wat vitamine E en F, meervoudig onverzadigde vetzuren uit koudgeperste planten) reageren. Hier tellen vooral de volgende oliën: lijnzaad, tarwekiemen, koningskaars, borragio, sesam, druivenpitten, wal- en hazelnoot. Alleen al een tekort hiervan kan tot hormonale functiestoornissen leiden zoals pijnlijke menstruatie en steriliteit.

Door de verminderde functie van lever en gal kunnen soms voedingsintoleranties optreden, met klachten als opgeblazen buik, winderigheid, krampen en diarree, hoofdpijn, rode ogen en opgezette oogleden, vermoeidheid na een maaltijd en pijn in de onderbuik.

De meeste vrouwen kunnen met plantengeneesmiddelen, spoorelementen en vitaminen de overgangsklachten verhelpen. Helaas heeft de voedingsmiddelindustrie onze levensmiddelen inmiddels zo verfijnt, dat de belangrijke mineralen, vitaminen en spoorelementen er bijna niet meer inzitten.

Is het niet absurd, dat wij b.v. brood van geschilde granen eten en de zemelen apart moeten kopen om ze dan in yoghurt te stoppen tegen obstipatie?

In het kort nog een paar voedingsmiddelen bij overgangsklachten. Bij opvliegers kunnen volgende voedingsmiddelen van hulp zijn:

Vitamine E, Lijnzaadolie, Tarwekiemolie, Sesamolie, Walnootolie, Hazelnootolie, Druivepitolie.

Gewrichtspijnen kunnen verminderd worden door: een meer basische voeding! Vermijdt: rood vlees, orgaanvlees, alcohol, zwarte thee, koffie en suiker.

4. Beweging

Osteoporose is een ziekte waarbij de botsubstantie vermindert en daardoor meer kans op botbreuken ontstaat. Oestrogenen verlangzamen het verlies van calcium in de botten, dat is wel waar. Maar de farmaceutische industrie probeert ons ervan te overtuigen dat osteoporose een gevolg van de menopauze is, en dat we oestrogenen als suppletie tot ons moeten nemen. Botten zijn een levende massa, welke constant cellen vernieuwen. Een volwassen persoon is in staat elk jaar ca. 10-30% van zijn botmassa te vernieuwen. Bij oudere mensen is dit proces weliswaar verlangzaamd. Maar osteoporose heeft niet alleen met oestrogeendeficiëntie te maken, die bij de overgangsproblematiek hoort, maar met bewegingsarmoede, homocysteïne, verzuring en hoge cortisolspiegels.

Lichamelijke beweging zorgt ervoor dat spiermassa wordt opgebouwd en de spanning op de botten wordt verhoogd. Gewicht en beweging moeten kunnen inwerken op het skelet, zodat de botten sterk blijven. Daarom is beweging, in de vorm van b.v. tennissen, dansen, wandelen, lopen, traplopen, fietsen en zwemmen, minstens drie keer per week, noodzakelijk. Het positief effect blijft alleen dan aanhouden als er continuïteit heerst.

Een ander voordeel is dat tijdens het sporten endorfinen vrij komen, een uitstekend middel tegen depressies.

Ter voorkoming van botbreuken zijn dus sterke spieren en goede beweeglijkheid belangrijker dan de dichtheid van de botten.

Beweging in de buitenlucht heeft ook nog als voordeel, dat in de frisse lucht de koolzuur die we uitademen goed weg kan.

Ter voorkoming van osteoporose is ook een juiste voeding belangrijk. Dat calcium in melkproducten zit, is iedereen wel bekend. Over de voordelen van melk vallen de meningen uiteen. Hier en daar wordt gezegd, dat volwassenen geen melk meer zouden moeten drinken i.v.m. voedingsintolerantie. Gelukkig zijn er meer voedingsmiddelen die calcium bevatten, waaronder: sesamzaad, kelp, zeewier, sardines, feta, tuinkers, koolraap, amandel, boerenkool, sojabonen, hazelnoot, garnalen, paranoten, kikkererwten, ahornsiroop, postelein, spinazie, zonnebloempitten, tarwezemelen, boekweit, broccoli.

5. Hydrotherapie

Tenslotte zijn er in de Kneipp’se watertherapie de sauna en het wisselzitbad in het bijzonder aan te raden bij zoals Sebastian zou zeggen “Wechseljahresbeschwerden”.

Als afsluiting valt er alleen te zeggen:

“Elke overgangstijd kunnen wij als goede gelegenheid benutten om te ontdekken wie wij zijn, wat we werkelijk willen in tegenstelling tot wat anderen van ons verwachten. Een gelegenheid met onze diepste wensen in contact te komen en hun eindelijk de vrije ruimte geven. Is de overgang afgesloten ontstaat er een nieuwe balans: geen premenstruele klachten, geen up’s en down’s meer. De energie stroomt weer gelijkmatig en voortdurend.

Cursusaanbod

Mijn aanbod voor de lezingen blijft bestaan en kan in feite op elke dinsdag of donderdagavond van 19:30 tot 22:00 plaatsvinden.
Als er groepen van minstens 5 deelnemers zijn kunnen de volgende thema’s doorgaan:
“De genezende krachten van onze kruiden”
“Wat voeding met ons doet”
“Hoe lees ik mijn horoscoop”
“Kneipp, meer dan…..”

Kosten 7,50.
Bestaat er interesse bel me gerust en ik zal proberen een groep bij elkaar te vinden.

Ik wens iedereen leesplezier toe!